MERKEZ EFENDİ
Merkez efendi ve Merkez halife diye şöhret bulan Musa bin Kılıç , 1460-1465 yıllarında Denizli’nin Buldan ilçesine bağlı Sarımahmutlu köyünde doğar. İlk eğitimini babasından aldıktan sonra İstanbul’a gelerek medrese tahsili görür.
Manevi bir arayış içinde Sümbül Sinan Efendi’ye bağlanır. Sümbül Efendi’nin “Kudretiniz olsaydı kâinatı nasıl yaratırdınız?” sorusunu, “Kâinat öyle ahenkli ki her şeyi merkezinde bırakırdım.” diye cevapladığı için Sümbül Efendi’nin kendisine “Merkez Efendi” dediği rivayet edilir.
Kanuni Sultan Süleyman’ın annesi Hafsa Sultan, Manisa’da inşa ettirdiği külliyenin zaviyesi için Sümbül Efendi’den bir halifesini göndermesini ister. Sümbül Efendi, Merkez Efendi’yi gönderir. Merkez Efendi, Manisa’da bulunduğu dönemde 41 çeşit baharattan mesir macunu hazırlatır. Şehrin külliye etrafında gelişmesini sağlamak üzere her yıl nevruzda şenlik düzenleyerek, Sultan Camii’nin kubbe ve minarelerinden halka mesir macunu dağıttırır.
Merkez Efendi, Sümbül Efendi’nin hastalanıp vefat etmesi üzerine İstanbul’a gelir ve onun yerine geçer. Rivayete göre bir gün surların önünde dolaşırken yeraltında bir su sesi duyar. Bağlıları, burayı kazdıklarında eski devirlerden kalma bir kuyu ve akarsu kaynağı bulurlar. Bu bölgeye cami, tekke ve hamam inşa ederler. Bölge kısa sürede dolar ve halk arasında “Merkez Vilayeti” diye anılmaya başlar.
1552 yılında vefat eden Merkez Efendi’nin türbesi hâla İstanbul’un en çok ziyaret edilen yerlerindendir.
Bir rivayete göre Merkez Efendi’nin hazırladığı mesir macununun terkibinde şunlar vardır: Anason, çivid, çöpüçini, çörekotu, darülfülfül, hardal, havlican, hıyarşenbe, hindistan cevizi, hindistan çiçeği, iksir, kakule, kalanga, kalem-i barid, karabiber, kara halile, karanfil, kebabiye, kırım tartar, kimyon, kişniş, meyan, miri safi simari, portakal, ravend, raziyane, sakız, sarı halile, sinameki, tarçın, tarçın çiçeği, tiryak, topalak, udül kahr, vanilya, yenibahar, zağferan, zencefil, zerdeçal, limon tuzu ve şeker.
REFERANSLAR
Sertoğlu, E. (2007) "Merkez Efendi" İstanbul. Merkez Efendi Geleneksel Tıp Derneği